Người cung nữ cuối cùng của thời kỳ quân chủ Việt Nam đã qua đời!

Cụ bà Lê Thị Dinh (thứ 3 từ trái qua)

YÊU SỬ VIỆT - Lịch sử Việt Nam đã trải qua bao thăng trầm cùng bao giai đoạn chuyển mình suốt mấy ngàn năm qua. Thời khắc trong một chiều thu Tháng 8 năm 1945, khi Hoàng đế Bảo Đại trao Ấn và Kiếm cho đại diện của chính quyền Việt Minh, cũng là thời khắc kết thúc của một thời kỳ quân chủ trong lịch sử Việt Nam từ năm 938 xa xôi.

Trong hai thập niên đầu của thế kỷ XXI, vẫn còn những người sinh ra trong thời kỳ quân chủ Việt Nam hiện diện, nhưng vào ngày 21/02/2021, khi người cung nữ của triều đại Nhà Nguyễn - Cụ bà Lê Thị Dinh trút hơi thở cuối cùng, cũng chính là lúc người nhân chứng sống cuối cùng đã gắn bó cuộc đời mình với Hoàng gia Nhà Nguyễn vĩnh viễn ra đi.

Bài liên quan
>>> Nguyễn Văn Tường - Lịch sử được viết lại
>>> Vụ án đồng Nọc Nạng - Khi Tòa án "thực dân Pháp" xét xử có lý, có tình cho dân nghèo Nam Kỳ
>>> Sách "Xã hội Việt Nam thời Lê - Nguyễn" - Tác giả Lê Nguyễn

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, bà Lê Thị Dinh là cháu ngoại của Quận Công Ưng Quyến (em trai ba vua Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh). Năm lên 8 tuổi, bà được gọi vào cung phục vụ bà Thánh Cung Hoàng hậu, vợ vua Đồng Khánh và bà Hoàng Thái hậu Từ Cung, vợ của vua Khải Định. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, bà Dinh theo đức Từ Cung về ở cung An Định, rồi chuyển về nhà số 79B, nay đổi thành 147 Phan Đình Phùng (TP.Huế), và chăm lo cho bà Hoàng Thái hậu này những ngày cuối đời. Sau đó bà Dinh về ở hẳn phủ Kiên Thái Vương (tọa lạc tại số 179 Phan Đình Phùng) cùng con trai cả và gắn mình với việc lo hương khói cho 4 vua Đồng Khánh, Kiến Phúc, Hàm Nghi và Khải Định, năm 1997 thì thêm bàn thờ vua Bảo Đại.

Trước đó, trong một vài cuộc phỏng vấn, cụ Dinh cũng đã kể lại một đôi nét về cuộc sống "thâm cung bí sử" chốn kinh thành, trong hoàng cung. Tuy nhiên cũng theo lời bà, chỉ có một số chuyện là bà công khai, còn lại vô số những điều khác, bà chọn cách giấu kín và mang theo trên hành trình sang thế giới bên kia. Mẹ của bà Dinh từng kể lại với bà rằng: "Từ thời vua Khải Định về trước, cung nữ được tuyển vào cung vô cùng khắt khe. Cung nữ có hai loại danh phận. Thứ nhất là những người con gái còn trinh, được vua tuyển vào để có quan hệ hôn nhân với vua. Thứ hai đơn giản hơn là được tuyển vào để hầu hạ cho gia đình vua, được gọi là cung nữ hay thị nữ, phục vụ việc vặt như quạt, têm trầu, đấm bóp". Tuy nhiên, đến thời vua Bảo Đại thì lại không có lệ tuyển cung nữ nên bà Dinh khi đó 8 tuổi, cũng có nguồn gốc là con cháu Hoàng tộc, thuộc dòng trưởng của chúa Nguyễn Phúc Tần đã được đưa vào phục vụ trong cung.

1. Những Chuyện Lạ Khó Tin Về Các Vị Vua Việt Nam
2. Nam Biều Ký - An Nam Qua Du Ký Của Thủy Thủ Nhật Bản Cuối Thế Kỷ XVIII
3. Tâm lý dân tộc An Nam

Trong giai đoạn chồng bà là ông Nguyễn Như Đào, từng là lái xe cho vua Bảo Đại, tập kết ra Bắc, bà Dinh ở lại một mình đã một lòng nuôi con chờ đợi chồng. Trước khi qua đời, bà Dinh cùng con trai và cháu nội vẫn ở và hương khói cho 5 vua triều Nguyễn đang được thờ tại phủ Kiên Thái Vương. Công việc của bà lặng lẽ như chính những hương án của các vị vua thuộc triều đại phong kiến cuối cùng ở Việt Nam.

Bà Lê Thị Dinh, không chỉ là cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn, nhân chứng lịch sử mà bà còn là người am hiểu nghi lễ, đời sống, ẩm thực...và gìn giữ được rất nhiều "bí quyết" về trang phục, món ăn, cách làm đẹp...chốn hậu cung riều Nguyễn. Những năm qua, chính bà là người đã góp rất nhiều  cho công tác bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể của triều Nguyễn và văn hóa Huế. Bà mất đi cũng là một tổn thất lớn cho văn hóa Huế cũng như công tác bảo tồn và nỗ lực phục hồi các giá trị văn hóa cung đình Huế.

===//===

Từ Cung Hoàng thái hậu (chữ Hán: 慈宮皇太后; 28 tháng 1 năm 1890 - 9 tháng 11 năm 1980), phong hiệu chính thức là Đoan Huy Hoàng thái hậu (端徽皇太后), là phi thiếp của Hoằng Tông Tuyên hoàng đế, thân mẫu của hoàng đế Bảo Đại thuộc triều đại Nhà Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.  Bà là Hoàng thái hậu cuối cùng của triều đại Nhà Nguyễn cũng như của nền quân chủ chuyên chế Việt Nam.

Cung An Định tọa lạc bên bờ sông An Cựu, xưa thuộc phường Đệ Bát - Thị xã Huế, nay tại số 97 đường Phan Đình Phùng, Thành phố Huế là cung điện riêng của vua Khải Định từ khi còn là thái tử đến khi làm vua, sau này được Bảo Đại thừa kế và từng sống ở đây sau khi thoái vị.

Lê Thành An