BÀI 15 + 16. THỜI BẮC THUỘC VÀ CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC (TỪ THẾ KỶ I ĐẾN ĐẦU THẾ KỶ X)

BÀI 15 + 16. THỜI BẮC THUỘC VÀ CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC (TỪ THẾ KỶ I ĐẾN ĐẦU THẾ KỶ X)

I CHẾ ĐỘ CAI TRỊ CỦA CÁC TRIỀU ĐẠI PHONG KIẾN PHƯƠNG BẮC VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN TRONG XÃ HỘI VIỆT NAM.

1. Chế độ cai trị.

a. Tổ chức bộ máy cai trị

- Sau khi chiếm được Âu Lạc, các triều đại Triệu, Hán, Tuỳ, Đường đã chia nước ta thành quận, châu nhằm sáp nhập vào lãnh thổ Trung Quốc (cử quan lại cai trị đến cấp huyện).

b. Chính sách bóc lột về kinh tế và đồng hóa về văn hóa.

- Thực hiện chính sách bóc lột, cống nạp nặng nề (lâm thổ sản quý).

- Cướp ruộng đất lập đồn điền, nắm độc quyền muối và sắt.

- Mở trường dạy chữ Hán, truyền bá Nho giáo, bắt nhân dân ta phải thay đổi phong tục theo người Hán.

- Đưa người Hán ở lẫn với người Việt.

- Áp dụng luật pháp hà khắc, tăng cường đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân ta.

2. Những chuyển biến về kinh tế, văn hóa, xã hội.

a. Về kinh tế.

- Nông nghiệp: công cụ sắt được sử dụng phổ biến, công cuộc khai hoang được đẩy mạnh, các công trình thuỷ lợi được xây dựng → năng suất lúa tăng hơn trước.

- Thủ công nghiệp: có những bước phát triển mới.

+ Nghề cũ như rèn sắt, khai thác vàng bạc, làm đồ trang sức... tiếp tục phát triển.

+ Nghề mới như làm giấy, thuỷ tinh xuất hiện.

- Đường giao thông thuỷ bộ giữa các vùng được hình thành.

b. Về văn hóa - xã hội.

- Ta tiếp thu những yếu tố tích cực của nền văn hoá Trung Quốc như ngôn ngữ, văn tự và cải biến cho phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

- Bảo tồn các phong tục tập quán truyền thống của dân tộc (nhuộm răng, ăn trầu, tôn trọng phụ nữ…).

- XH: Mâu thuẫn gay gắt giữa nhân dân ta với chính quyền đô hộ phong kiến phương Bắc → Các cuộc đấu tranh giành độc lập đã nổ ra.

II. CUỘC ĐẤU TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP (THẾ KỶ I - ĐẦU THẾ KỶ X).

1. Khái quát phong trào đấu tranh từ thế kỷ I đến đầu thế kỷ X.

- Các cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra ở cả ba quận Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam và đã giành được thắng lợi, thành lập chính quyền tự chủ như: khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Lý Bí, Khúc Thừa Dụ.

- Các cuộc khởi nghĩa nổ ra liên tiếp đã chứng tỏ tinh thần yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc.

2. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu.

a. Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng

- Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng nổi dậy khởi nghĩa và được đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.

- Quân khởi nghĩa lần lượt đánh chiếm Mê Linh (Vĩnh Phúc), Cổ Loa (Hà Nội) và Luy Lâu (Bắc Ninh) → Thái thú Tô Định phải bỏ chạy về nước.

- Cuộc khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc được suy tôn làm vua, đóng đô ở Mê Linh.

* Cuộc kháng chiến chống quân Hán xâm lược:

- Trưng Vương đã xây dựng chính quyền độc lập tự chủ trong 2 năm.

- Mùa hè năm 42, được vua quân Hán cử làm do Mã Viện chỉ huy kéo quân sang xâm lược nước ta.

- Cuộc kháng do Hai Bà Trưng lãnh đạo đã diễn ra quyết liệt nhưng do lực lượng yếu nên cuối cùng thất bại.

* Ý nghĩa:

- Thể hiện khí phách anh hùng của dân tộc và vai trò to lớn của phụ nữ Việt Nam.

b. Cuộc khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập Nhà nước Vạn Xuân

- Cuộc khởi nghĩa nổ ra vào năm 542, nghĩa quân nhanh chóng chiếm được thành Long Biên (Bắc Ninh), chính quyền đô hộ bị lật đổ.

- Mùa xuân năm 544, Lý Bí lên ngôi vua (Lý Nam Đế), đặt quốc hiệu là Vạn Xuân, lập kinh đô ở cửa sông Tô Lịch (Hà Nội).

- Năm 545, nhà Lương đem quân sang xâm lược nước ta, trước thế mạnh của giặc, Lý Nam Đế phải rút quân về Vĩnh Phúc, Phú Thọ và trao quyền cho viên tướng trẻ tài năng Triệu Quang Phục.

- Năm 550, cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi, Triệu Quang Phục lên ngôi vua (Triệu Việt Vương).

* Ý nghĩa:

- Khẳng định nền độc lập tự chủ của dân tộc, đánh dấu sự phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta.

c. Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ

- Năm 905, nhà Đường suy yếu, Khúc Thừa Dụ được nhân dân ủng hộ, đánh chiếm thành Tống Bình (Hà Nội), giành quyền tự chủ.

- Năm 907, Khúc Hạo lên thay, tiến hành một số cải cách nhằm ổn định tình hình xã hội.

* Ý nghĩa:

- Lật đổ ách thống trị của nhà Đường, Đánh dấu thắng lợi cơ bản trong cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta.

d. Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938

- Năm 931, Dương Đình Nghệ lãnh đạo nhân dân đánh bại cuộc xâm lược của quân Nam Hán và xưng là Tiết độ sứ. Sau đó, ông bị Kiều Công Tiễn giết hại.

- Công Tiễn cho người sang cầu cứu nhà Nam Hán. Nhân cơ hội đó, quân Nam Hán sang xâm lược nước ta.

- Ngô Quyền đã cho quân đóng cọc trên sông Bạch Đằng, mai phục hai bên bờ sông và nhử quân địch vào trong trận địa bãi cọc → cuộc xâm lược của quân Nam Hán bị đánh bại.

* Ý nghĩa lịch sử : chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã mở ra một thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc.

---------------

MỤC LỤC

-------------

BÀI 1. SỰ XUẤT HIỆN LOÀI NGƯỜI VÀ BẦY NGƯỜI NGUYÊN THỦY.

Bài 2. XÃ HỘI NGUYÊN THỦY

BÀI 3. CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG

BÀI 4. CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG TÂY HI LẠP VÀ RÔ MA

Bài 5 . TRUNG QUỐC THỜI PHONG KIẾN

Bài 6 . CÁC QUỐC GIA ẤN VÀ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG ẤN ĐỘ

Bài 7 . SỰ PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ CỦA ẤN ĐỘ

BÀI 8. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC VƯƠNG QUỐC ĐÔNG NAM Á.